GÓP Ý DỰ THẢO NGHỊ ĐỊNH Về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ

GÓP Ý DỰ THẢO NGHỊ ĐỊNH

Về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước
và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ

TS Trần Duy Khanh – Viện trưởng,

Viện Nghiên cứu và Đào tạo doanh nhân APEC.

       Sau khi đọc kỹ nhiều lần bản Dự thảo “Nghị định về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ”, tôi xin có ý kiến như sau:

1. Ngoài Luật khoa học và công nghệ, Quốc hội khóa XIII, ban hành ngày 18 tháng 6 năm 2013. Chính phủ đã ban hành Nghị định số  78/2014/NĐ-CP ngày 30 tháng 7 năm 2014 về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ, có hiệu lực kể từ ngày 15 tháng 9 năm 2014.

       Tiếp đó, Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị định số 60/2019/NĐ-CP ngày 05 tháng 7 năm 2019 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 78/2014/NĐ-CP ngày 30 tháng 7 năm 2014 của Chính phủ về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ, có hiệu lực kể từ ngày 16 tháng 9 năm 2019.

       Ngày 10/7/2019, Bộ KH&CN ban hành Thông tư số 06/VBHN-BKHCN về Hợp nhất Nghị định Chính phủ về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ…

        Đọc các nghị định trên và đọc Dự thảo Nghị định mới do Bộ KH&CN soạn thảo tôi thấy không có sự khác biệt lớn giữa nội dung bản dự thảo và các nghị định về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ đã ban hành.

      Tôi đề nghị Bộ KH&CN cần làm rõ lý do cần ban hành nghị định mới của Chính phủ về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ.

1. Góp ý chung. Với tên Nghị định là: “Nghị định về Giải thưởng Hồ Chí Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về khoa học và công nghệ”…Nhưng tôi thấy hầu như bản dự thảo chỉ nói về Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ và giải thưởng cấp bộ, ngành địa phương, từ nguyên tắc xét thưởng, đến điều kiện, tiêu chuẩn xét thưởng, thủ tục xét thưởng, quyền lợi của công trình được giải thưởng,,,,

       Còn Giải thưởng của tổ chức, cá nhân về khoa học và công nghệ được đặt ra để xét tặng cho tổ chức khoa học và công nghệ, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ tại Việt Nam...thì nói rất sơ sài..

       Tôi đề nghị ban soạn thảo cần bổ sung quy định chi tiết về nội dung này..vì đây là văn bản quản lý nhà nước về hệ thống giải thưởng về khoa học và công nghệ, nên cần chi tiết, chặt chẽ, đặc biệt đối với các giải thưởng về khoa học và công nghệ do tổ chức, các nhân đặt ra để xét tặng cho tổ chức khoa học và công nghệ, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ tại Việt Nam..

1. Trong dự thảo lần này, cũng như Nghị định 78/2014/NĐ/CP, các giải thưởng về khoa học và công nghệ ở Việt Nam có 4 cấp giải thưởng, cụ thể theo Điều 4 có nêu:

       - Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ.

       - Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ.

       - Giải thưởng của bộ, ngành, địa phương về khoa học và công nghệ.

       - Giải thưởng của tổ chức, cá nhân về khoa học và công nghệ được đặt ra để xét tặng cho tổ chức khoa học và công nghệ, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ tại Việt Nam.

        Mục 3, Điều 3 bản dự thảo ghi: “Đặt giải thưởng về khoa học và công nghệ là việc tổ chức, cá nhân sáng lập ra giải thưởng về khoa học và công nghệ để xét, tặng cho tổ chức khoa học công nghệ, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ tại Việt Nam đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn tặng giải thưởng đó”.

       Mục 3 điều 6 ghi: “Tổ chức, cá nhân tổ chức việc xét tặng và quyết định tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ do tổ chức, cá nhân đặt ra”.

       Mục 3 điều 7 ghi: “Kinh phí để xét tặng giải thưởng của tổ chức, cá nhân về khoa học và công nghệ do tổ chức, cá nhân chủ trì xét tặng giải thưởng bảo đảm”.

       Điều 29. Đặt và tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ của tổ chức, cá nhân cư trú hoặc hoạt động hợp pháp tại Việt Nam, mục 1 và 2 có ghi: “1. Tổ chức, cá nhân cư trú hoặc hoạt động hợp pháp tại Việt Nam được đặt và tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ tại Việt Nam. 2. Tổ chức, cá nhân cư trú hoặc hoạt động hợp pháp tại Việt Nam đặt và tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ phải đăng ký giải thưởng tại Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương qua Sở Khoa học và Công nghệ nơi đặt trụ sở chính của tổ chức hoặc nơi cá nhân cư trú trước khi tổ chức xét tặng giải thưởng”.

       Theo tôi, bản dự thảo cần có một chương riêng về “Đặt và tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ của tổ chức, cá nhân cư trú hoặc hoạt động hợp pháp tại Việt Nam”. Chunwg này cần quy định rõ ràng, cụ thể hơn điều kiện, tiêu chuẩn các nhân, tổ chức được “Đặt và tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ”. Tiêu chuẩn những công trình được xét tặng giải thưởng phải mang lại hiệu quả kinh tế trước hết cho tổ chức, địa phương tổ chức đăng ký giải thưởng...và sau nữa là phải phục vụ phát triển kinh tế, xã hội, khoa học, công nghệ tại Việt Nam..

       Về thủ tục đăng ký “Đặt và tặng Giải thưởng” đối với các nhân, tổ chức , tôi thấy chưa hợp lý, cụ thể:

       Mục 2, Điều 19 ghi: “ Tổ chức, cá nhân cư trú hoặc hoạt động hợp pháp tại Việt Nam ...phải đăng ký giải thưởng tại Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương qua Sở Khoa học và Công nghệ nơi đặt trụ sở chính”.

       Mục 2, Điều 30. Đặt và tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ của tổ chức, cá nhân không cư trú, không hoạt động tại Việt Nam, ghi: “phải đăng ký giải thưởng tại Bộ Khoa học và Công nghệ”.

       Tôi thấy có điều gì đó thiếu thực tế, ví dụ: Giải thưởng VinFutere của tập đoàn Vingroup?, Giải thưởng này đăng ký ở đâu?, ai cấp giấy phép?, giải thưởng này có thực sự thúc đẩy khoa học và công nghệ, kinh tế Việt Nam phát triển?, có thực sự cần thiết với Việt Nam…hay gây lãng phí nguồn lực không cần thiết…?.

            Và một điều nữa tôi thấy băn khoăn. Điều 30, mục 1, ghi: “Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức quốc tế, tổ chức, cá nhân nước ngoài không cư trú, không hoạt động tại Việt Nam được đặt và tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ tại Việt Nam”. Liệu có cần thiết và có khả thi hay không?.

4. Về kinh phí bảo đảm hoạt động xét tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ

      Điều 7, mục 1. Kinh phí bảo đảm hoạt động xét tặng giải thưởng về khoa học và công nghệ, ghi: “Kinh phí để xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ được quy định như sau: a) Kinh phí để xét tặng Giải thưởng ở cấp cơ sở được lấy từ nguồn kinh phí của cơ quan tổ chức xét tặng giải thưởng cấp cơ sở;

Trong trường hợp tác giả công trình không có cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý thì kinh phí để xét tặng Giải thưởng tại cấp cơ sở được lấy từ nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học và công nghệ và giao về Sở Khoa học và Công nghệ nơi tác giả nộp hồ sơ công trình đề nghị xét tặng Giải thưởng...”.

Về điều này tôi thấy Ban soạn thảo đang bị lẫn giữa: 1) Kinh phí thành lập hội đồng cơ sở xét duyệt công trình cấp cơ sở, và 2) Kinh phí trao thưởng công trình đạt giải thưởng cấp cơ sở.

Theo tôi trong trường hợp: “tác giả công trình không có cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý thì kinh phí để thành lập hội đồng xét thưởng do Sở Khoa học và Công nghệ nơi tác giả nộp hồ sơ công trình đề nghị xét tặng Giải thưởng chịu trách nhiệm...”. Sở KHCN không phải chịu trách nhiệm về kinh phí trao giải thưởng cho công trình đạt giải thưởng cấp cơ sở...

                          Hà Nội, ngày 31 tháng 5 năm 2023