Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10/2 đã ca ngợi liên minh Mỹ-Nhật như một hòn đá tảng đối với hòa bình và ổn định trong khu vực, khác với những lời cảnh báo mà ông đưa ra trong chiến dịch tranh cử về buộc Tokyo phải trả thêm tiền để có được sự bảo vệ từ chiếc ô an ninh của Mỹ.

Hãng tin Reuters cho hay, ông Trump và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã bắt đầu hai ngày gặp gỡ và bàn bạc bằng một cái ôm khi ông Abe bước vào Nhà Trắng. 

Hai nhà lãnh đạo tiếp tục bắt tay nhiều lần và mỉm cười vui vẻ trong Phòng Bầu dục. Tiếp đó, họ rời Nhà Trắng để tới khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông Trump ở Palm Beach, Florida và sẽ ở lại đó trong ngày thứ Bảy cùng với hai đệ nhất phu nhân.

Trong một cuộc họp báo chung với ông Abe sau cuộc gặp tại Phòng Bầu dục, ông Trump đã tránh nhắc lại những tuyên bố mà ông đưa ra trong chiến dịch tranh cử Tổng thống. 

Trong cuộc đua vào Nhà Trắng, vị tỷ phú bất động sản từng liên tục cáo buộc Nhật lợi dụng sự hỗ trợ an ninh và “đánh cắp” việc làm của nước Mỹ.

Thái độ mềm mại này của ông Trump được xem là một khẳng định mang ý nghĩa chào đón đối với Nhật Bản trong bối cảnh có những thách thức của Trung Quốc trong các tranh chấp lãnh thổ trên biển và đà phát triển vũ khí hạt nhân của Triều Tiên.

“Chúng tôi cam kết với an ninh của Nhật và sẽ tiếp tục tăng cường mối quan hệ liên minh vô cùng quan trọng giữa hai nước”, ông Trump nói. “Mối ràng buộc giữa hai quốc gia và tình bằng hữu giữa hai dân tộc chúng ta là rất sâu nặng. Chính quyền của tôi cam kết đưa mối quan hệ đó trở nên gần gũi hơn nữa”. 

Một tuyên bố chung Mỹ-Nhật nói, cam kết của Mỹ về bảo vệ Nhật Bản bằng năng lực quân sự hạt nhân và truyền thống là không hề thay đổi.

Tuyên bố này được xem là một chiến thắng đối với ông Abe. Nhà lãnh đạo Nhật tới Washington lần này mang theo hy vọng về xây dựng niềm tin và tình bạn với tân Tổng thống Mỹ, đồng thời gửi đi một thông điệp rằng mối liên minh đã tồn tại hàng thập kỷ giữa hai nước là không thể lay chuyển.

Nhật Bản tiếp tục được Mỹ ủng hộ trong tranh chấp với Trung Quốc về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông. Tuyên bố chung cho biết hai nhà lãnh đạo khẳng định điều 5 trong hiệp ước an ninh Mỹ-Nhật bao hàm quần đảo này.

Ông Abe mời ông Trump thăm Nhật Bản trong năm nay, và ông Trump đã nhận lời. Phó tổng thống Mỹ Mike Pence dự kiến sẽ tới Tokyo trước chuyến thăm của ông Trump.

Tuy nhiên, sự bấp bênh vẫn tồn tại ở một lĩnh vực quan trọng khác là thương mại, sau khi ông Trump rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Ông Abe nói ông “hiểu rõ” về quyết định này của ông Trump, nhưng cũng nói rằng Nhật Bản và Mỹ đã nhất trí về một khuôn khổ mới cho đối thoại kinh tế.

“Tôi khá lạc quan rằng kết quả tốt sẽ có được từ đối thoại này”, ông Abe nói. Nhà lãnh đạo Nhật cũng cho biết Tokyo mong muốn có một bộ quy tắc bình đẳng áp dụng chung cho thương mại trong khu vực.

Về vấn đề tỷ giá, ông Trump tuyên bố đồng USD, đồng Yên Nhật, và đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc sẽ sớm có một “sân chơi bình đẳng”. “Đó là cách duy nhất để cạnh tranh bình đẳng trong thương mại và những vấn đề khác. Chúng ta sẽ ở trên một sân chơi như vậy và chúng tôi sẽ nỗ lực để làm điều tốt đẹp cho đất nước của mình, nhưng mọi chuyện cần công bằng và chúng tôi sẽ làm cho mọi thứ trở nên công bằng”, ông Trump nói.

Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Mỹ không giải thích thế nào là “sân chơi bình đẳng” về tỷ giá và ba nước sẽ tạo ra “sân chơi bình đẳng” này như thế nào.

Trước cuộc gặp với ông Abe vào ngày thứ Sáu, ông Trump đã có cuộc điện đàm vào tối ngày thứ Năm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Nhà Trắng đã miêu tả cuộc điện đàm này là “vô cùng thân mật”, trong đó ông Trump cam kết tôn trọng chính sách “một Trung Quốc” mà theo đó Trung Quốc và Đài Loan cùng thuộc một quốc gia.

Về vấn đề Triều Tiên, ông Trump nói trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Nhật rằng giải quyết chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng là một “ưu tiên rất, rất cao”, nhưng không nói rõ kế hoạch của ông sẽ có sự khác biệt như thế nào với cách thức của chính quyền tiền nhiệm trong vấn đề này.

Nhật Bản vốn dĩ lo ngại về ý nghĩa chiến lược “nước Mỹ trên hết” mà Tổng thống Trump theo đuổi đối với chính sách đối ngoại của Mỹ ở châu Á, cũng như việc ông Trump rút khỏi TPP sẽ ảnh hưởng thế nào đến quan hệ kinh tế song phương.

Ông Abe hứa rằng Nhật sẽ giúp tạo việc làm ở Mỹ, hy vọng thuyết phục ông Trump “giảm nhiệt” trong các vấn đề kinh tế và giữ vững liên minh giữa hai nước.

Để tránh những câu hỏi về việc Nhật Bản liệu có phải trả tiền để ông Abe ở trong khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago bên bờ biển, Nhà Trắng tuyên bố rằng toàn bộ chuyến thăm khu nghỉ dưỡng này, bao gồm buổi chơi golf vào ngày 11/2 giữa hai nhà lãnh đạo, là một món quà chính thức dành cho Thủ tướng Nhật từ Tổng thống Mỹ.